Jak kształtować młodych mistrzów? Twoja rola jako rodzica w rozwoju dziecięcej pasji
Przenieśmy się na chwilę w czasie. Przypomnij sobie moment z Twojego dzieciństwa, kiedy wraz z przyjaciółmi biegniesz przez łąkę, zanosząc się śmiechem, goniąc za piłką. Pamiętasz te emocje? Tę radość? Niczym niezmąconą ekscytację? To nie była tak po prostu gra w piłkę. To była przygoda.
Teraz już pamiętasz? To właśnie dlatego aktywność powinna odgrywać ważną rolę w codzienności Twojego dziecka. Pod postacią biegania, skakania i zdobywania bramek kryje się głębszy sens. Dzieci mogą odkrywać swój potencjał, uczyć się cennych lekcji życiowych i rozwijać pasję, która może trwać całe życie.
No właśnie. Jak jednak sprawić, żeby sport był pasją na całe życie? Ty, jako rodzic, odgrywasz w tym procesie niebagatelną rolę, a doświadczenia Twojego dziecka z najmłodszych lat będą miały wpływ na to, jak jego/jej relacja ze sportem będą wyglądały w dorosłym życiu.
Chcesz wiedzieć, jak zadbać o sportową pasję swojego dziecka? Zapraszam do lektury.
Co mówią naukowcy
Pasja jest skomplikowana i niekiedy może przysporzyć kłopotów. Warto na początku ustalić, że zależy nam na rozwoju pasji harmonijnej. O tym, czym jest pasja harmonijna, jakie wynikają z niej korzyści i czemu nie chcemy wpaść w pułapkę pasji obsesyjnej, możesz przeczytać w tym artykule:
Jak zadbać o rozwój pasji harmonijnej wśród najmłodszych? Na to pytanie próbowano udzielić naukowej odpowiedzi. I tak też przeprowadzono badanie, w którym analizowano rozwój młodych sportowców pod kątem czynników, które wpływają na rozwój pasji harmonijnej, a które przyczyniają się do wykształcenia pasji obsesyjnej (Stokes, A., Cain, E., & Martin, E. M. 2022). Okazało się, że istnieją trzy kategorie, które mają w tym temacie szczególne znaczenie.
Motywacja
Sportowcy z pasją obsesyjną zazwyczaj mają większą motywację zewnętrzną niż sportowcy z pasją harmonijną. Ta motywacja zewnętrzna często przybiera formę uznania i walidacji, których źródłem są rodzice i trenerzy. I nie ma w tym nic złego! Chwal swoje dziecko i zachęcaj je do dalszej pracy, ale postaw na docenianie nabytych umiejętności, zauważaj rozwój, nie wyniki. Okazuje się bowiem, że wielu sportowców jest motywowanych chęcią uczynienia rodzica lub trenera dumnym. Tacy sportowcy przekładają swoją satysfakcję, nad pragnieniem, aby ich wysiłki sportowe miały znaczenie dla rodziców/trenerów, którzy ich wspierają (Stokes et al., 2022).
Wsparcie i presja
Sportowcy z pasją obsesyjną zazwyczaj odczuwają większą presję (ze strony rodziców, trenerów i samych siebie) niż sportowcy z pasją harmonijną (Stokes et al., 2022). Ta różnica jest dość oczywista, ponieważ presja hamuje motywację wewnętrzną, czerpanie przyjemności ze sportu i realizację własnych potrzeb.
Jednak mniej oczywistą różnicą między sportowcami z pasją obsesyjną, a sportowcami z pasją harmonijną jest sposób, w jaki postrzegają oni wsparcie. Sportowcy z pasją obsesyjną często internalizują wsparcie od rodziców i trenerów w sposób, który tworzy presję. Na przykład, ci sportowcy mogą wywierać na siebie presję, aby dobrze się zaprezentować, ponieważ obawiają się „zmarnowania” wsparcia, które otrzymali oraz rozczarowania rodzica i trenera (Stokes et al., 2022). Oferuj więc bezgraniczne wsparcie swojemu dziecku, które nie zależy od osiąganych wyników. Mając bezpieczny grunt pod nogami w postaci Twojego wsparcia, łatwiej będzie mu/jej podejmować się nowych wyzwań.
Spełnianie podstawowych potrzeb
Sportowcy z pasją obsesyjną zgłaszają więcej negatywnych doświadczeń sportowych niż sportowcy z pasją harmonijną, a te negatywne doświadczenia wynikają z braku spełniania podstawowych potrzeb (tj. autonomii, kompetencji). Kiedy sportowcy czują się wspierani i kompetentni w swoim środowisku, ich potrzeby są spełnione, a pasja harmonijna jest rozwijana. Jednak gdy sportowcy czują się kontrolowani, niedoceniani i niezdolni do swobodnej komunikacji w swoim otoczeniu, doświadczają braku spełnienia, co sprzyja rozwojowi pasji obsesyjnej (Stokes et al., 2022).
Jak zapewne zauważyłeś/zauważyłaś, nacisk położony jest na odczuciach Twojej pociechy, jego/jej perspektywie, która według Ciebie może nie zgadzać się z rzeczywistością. Odłuż swoje przekonania na bok i słuchaj dziecka. Jeśli na przykład komunikuje Ci, że czuje brak swobody w kwestii podejmowanych decyzji, zaakceptuj, że tak właśnie jest i spróbuj wspólnie opracować na tej podstawie plan działania. Wsparcie może zacząć się właśnie w postaci zrozumienia.
Przekształć wiedzę w konkretne działanie
Cała ta teoria ma swoje praktyczne odpowiedniki, dzięki którym możesz zadbać o rozwój pasji swojego dziecka.
Dobierz odpowiednią aktywność
Od tego warto zacząć. Jeśli sam jesteś zawodnikiem/zawodniczką, albo kiedyś uprawiałeś/uprawiałaś sport, to zapewne chcesz, żeby Twoje dziecko poszło w Twoje ślady. I nie ma w tym nic złego! Zaprezentuj mu swoją dyscyplinę sportu, opowiedz o własnych doświadczeniach i przygodach. Masz tutaj przewagę – jesteś ekspertem, a Twój autorytet jako rodzica może odegrać dużą rolę. W tym przypadku, warto jednak zachować czujność. Czy dziecko na pewno chce uprawiać tę dyscyplinę dla siebie? Czy może chce zadowolić Ciebie i Twoje oczekiwania?
Wczesna specjalizacja rzadko kiedy się jednak sprawdza. Warto więc przedstawić dziecku różnorodność, którą oferuje sport. Dzięki zaprezentowaniu wielu dyscyplin, zwiększysz prawdopodobieństwo, że znajdzie on/ona coś odpowiedniego dla siebie. Ponadto, udział w wielu różnych aktywnościach ma też pozytywny wpływ na rozwój dziecka. Nie warto więc zamykać drzwi do świata możliwości!
Obserwuj i słuchaj
W większości przypadków, wszystkie informacje, których potrzebujesz, aby podjąć odpowiednie działanie, będziesz miał/miała dostępne na wyciągnięcie ręki. Dziecko często najlepiej wie, czego mu trzeba, co warto zmienić, a co powinno zostać dokładnie takie, jakim jest. Zwracaj szczególną uwagę na reakcje i zainteresowania dziecka podczas wstępnych doświadczeń. Obserwuj jego/jej poziom entuzjazmu, zaangażowania i naturalnych zdolności. Słuchaj opinii dziecka oraz trenerów, aby pomóc zidentyfikować potencjalne obszary pasji i talentu.
Zachęcaj do autonomii i podejmowania decyzji
Warto angażować dziecko w proces wyboru dyscypliny. Jest to jedna z efektywniejszych metod rozwoju wieloletniej pasji. Dając dzieciom możliwość współdecydowania, pozwalasz im poczuć się bardziej odpowiedzialnymi za swoją aktywność. Oferuj wsparcie i wskazówki, ale ostatecznie pozwól im podjąć decyzję, nie tylko w kwestii wyboru dyscypliny, lecz także innych działań związanych ze sportem (udział w zawodach, liczba treningów w tygodniu). Taka autonomia da im siłę i zwiększy ich zaangażowanie w wybraną dziedzinę oraz wzmocni poczucie kompetencji.
Stwórz wspierające środowisko
Wsparcie to jedno z kluczowych obszarów, które znacząco wpływają na doświadczenie dziecka w sporcie. Wspieranie dziecka powinno być Twoim naczelnym zadaniem. Możesz to zrobić poprzez zadbanie o najbardziej podstawowe rzeczy, takie jak upewnianie się, że dziecko pojawia się punktualnie na zajęciach, jest odpowiednio przygotowane i ma wymagany sprzęt.
Angażuj się w aktywność dziecka, bądź ciekawy jego/jej postępów, pytaj o ważne wydarzenia, nowo nabyte umiejętności. Staraj się jednak unikać porównań z innymi zawodnikami, czy pytań o wyniki. Taka perspektywa może narzucić presję, która pozbawi dziecko całej frajdy, a jak pamiętasz z poprzedniego artykułu, dobra zabawa to główny powód, dla którego dziecko angażuje się w sport! A jeśli nie pamiętasz, zachęcam Cię do lektury poniższego artykułu:
Kształtowanie podejścia nastawionego na rozwój jest kluczowe dla rozwijania długoterminowej pasji, ponieważ uczy dziecko, że sukces w danej dziedzinie to efekt ciągłego doskonalenia i zaangażowania. W kontekście wieloletniej pasji ważne jest, aby dziecko zrozumiało, że postępy nie zawsze przychodzą natychmiastowo, a każdy krok naprzód, niezależnie od tego, jak mały, przybliża je do celu. Ucząc takiej postawy kształtujesz nie tylko przyszłego mistrza w sporcie, ale także fajnego człowieka!
Kluczowe jest również, aby pomóc dziecku dostrzec, że niepowodzenia są nieodłącznym elementem tej drogi. Gdy napotyka przeszkody, zrozumienie, że stanowią one okazję do nauki, wzmacnia jego pasję, zamiast ją osłabiać. Dzięki temu dziecko zaczyna postrzegać wyzwania nie jako zagrożenie, ale jako naturalny element rozwoju, co z kolei sprawia, że wytrwale dąży do poprawy, nawet w obliczu trudności. Takie podejście, nastawione na długoterminowy rozwój i refleksję nad własnymi doświadczeniami, pozwala dziecku kultywować głęboką pasję, która może trwać przez całe życie, niezależnie od zmieniających się okoliczności.
Zachowaj równowagę między zabawą a rywalizacją
Choć wprowadzenie dzieci w rywalizacyjny aspekt sportu jest ważne, to kluczowe jest, aby odbywało się w sposób poniekąd rozrywkowy. Zbyt wczesne skupienie się wyłącznie na wynikach i presji wygranej może prowadzić do wypalenia, zwłaszcza gdy dziecko nie ma jeszcze wystarczająco rozwiniętych umiejętności emocjonalnych i fizycznych, aby w pełni czerpać korzyści z rywalizacji. Wiele dzieci, poddanych zbyt dużej presji związanej z wynikami, traci radość płynącą z uczestnictwa w sporcie, co prowadzi do rezygnacji na długo przed tym, jak mogą doświadczyć głębszych korzyści wynikających z regularnych treningów, współzawodnictwa i osobistego rozwoju.
Sport powinien być dla dzieci przede wszystkim okazją do zabawy, eksploracji własnych możliwości oraz okazją do spotkań z rówieśnikami, a rywalizacja powinna być naturalnym elementem tej przyjemności, a nie celem samym w sobie.
Podsumowanie
Przenosząc się myślami do chwil dzieciństwa, kiedy bieganie za piłką było czymś więcej niż grą, a raczej niezapomnianą przygodą pełną radości i śmiechu, łatwo zrozumieć, dlaczego sport jest tak istotnym elementem w życiu dziecka. To w tych momentach, kiedy dziecko odkrywa, co je pasjonuje, kształtują się nie tylko umiejętności fizyczne, ale też emocjonalne, które będą mu towarzyszyć przez całe życie.
Klucz do rozwinięcia wieloletniej pasji tkwi w równowadze pomiędzy motywacją, wsparciem, a zapewnieniem dziecku swobody decydowania o swoim zaangażowaniu. Jako rodzic, masz nieocenioną rolę w tym procesie. Wykorzystaj to! Możesz pomóc dziecku odkryć, co naprawdę kocha, wspierać je w trudnych chwilach i nauczyć, że prawdziwa pasja nie rodzi się z presji wyników, ale z przyjemności czerpanej z samej aktywności.
Kiedy pozwolisz dziecku na własne wybory, zapewnisz mu środowisko, w którym będzie czuło się wspierane, a jednocześnie będziesz kształtować jego podejście do wyzwań i rozwoju, stworzysz fundamenty, na których może oprzeć swoją wieloletnią pasję. Pamiętaj, że sukces w sporcie i innych aktywnościach nie polega jedynie na wygrywaniu – to przede wszystkim droga, którą dziecko przebywa, ucząc się nowych rzeczy, radząc sobie z porażkami i ciesząc się z małych zwycięstw.
Najważniejsze jest jednak to, by sport, jak w dawnych czasach, pozostał dla dziecka przygodą. Wspólnym biegiem przez życie, gdzie rywalizacja nie zabija radości, a motywacja pochodzi z wewnętrznej chęci rozwijania siebie. Właśnie takie podejście może sprawić, że pasja Twojego dziecka przetrwa próbę czasu i stanie się integralną częścią jego dorosłego życia.
Gotowy/gotowa, by wspierać sportową przygodę swojego dziecka?
Zgarnij darmowy zestaw ćwiczeń i zapisz się do newslettera!
Zapisując się na newsletter, zgadzasz się na przetwarzanie swoich danych osobowych. O zasadach przetwarzania danych osobowych przeczytasz w Polityce Prywatności.
Witaj na pokładzie! Darmowy zestaw ćwiczeń leci na Twojego maila.
Chciałbyś/chciałabyś rozpocząć współpracę? O coś zapytać? A może o czymś opowiedzieć lub podzielić się swoją opinią, przemyśleniami? Chętnie Cię wysłucham! Pamiętaj, złe pytanie to te, które nie zostało zadane.
